Nova Crnja ( Magyarcsernye) je naselje i centar Opštine koja se nalazi u Vojvodini. Nalazi se u severoistočnom Banatu, između 45-46 stepeni severne širine i na 20-21 stepeni istočne dužine. Udaljena je 45km od Zrenjanina i 13km od Rumunske granice. Nadmorska visina naselja je 80 m. Površina Nove Crnje je 156 hektara. Naseljeno mesto i okolina se nalazi na terasi reke Bega. Na kvalitet zemljišta je uticala erozija. Sastavni deo zemljišta jeste glinovita stena – takozvani les.
Selo je prvi put vrhunac dostigao u drugoj polovini XIX veka, u „srećno mirno doba” a potom i za vreme socijalističke ideje. Od 1990-ih godina postepeno nazaduje, te se danas teško prepoznaju nekadašnje harmonične celine . Na nekim mestima su ostala netaknute starinske kuće i pomoćni objekti za odgajanje životinja. Sačuvani su primeri iz različitih perioda, oblikovani u zavisnosti od trenutne mode, materijalnog stanja vlasnika koje nam pomažu da razumemo tadašnji stil života.



Nova Crnja je tipično naselje XVIII. veka koja je nastala naseljavanjem uglavnom mađarskog, nemačkog, srpskog i slovačkog stanovništva. Vlasnik ove teritorije je bio grof Jožef Čekonjić, čije zemljište se nalazilo na teritoriji između Selešudvarnoka i Žombolje i ukupna veličina je bila 38902 katastarskih hektara. Grof Čekonjić 1792 godine je useljavao prve naseljenike na teritoriji današnje Nove Crnje da bi oni obrađivali njegovu zemlju. 1798.godine Jožef Čekonjić je useljavao i baštovane sa teritorije Segedina. Ovi naseljenici prvi put su živeli 2-3 kilometra od današnje Nove Crnje prema jugozapadu na mesto Bazito. Drugi čopor naseljenika su dovedena 1829.godine i oni su živeli na teritoriji današnje Nove Crnje. Preci Novocrnjana su naseljavana sa teritorije Segedina i Arada. Naseljenici su bili dobri baštovani i vešti u sađenju duvana. Posle smrti Jožefa Čekonjića imanje je nasledio Janoš Čekonjić koji se trudio da od rančeva napravi pravo seosko naselje.

1828. je iz Česterega naseljavao mađare na Buzitavu i sa njima 1892.godine potpisao ugovor na 30 godina na osnovu čega su novi naseljenici dužni da plaćaju 3 forinti godišnje vlasniku čiju zemlju obrađaju. 1831.godine na ovoj teritoriji je harala kolera. Od ukupno 1800 naseljenika umro je 392. Moramo spomenuti da 2. i 3. avgusta 1831.godine preci poznatog kompozitora Bele Bartoka ( 1881-1945) - Janoš Bartok i njegova supruga Bosnovič Katalin, izgubili su svoju decu zbog kolere. 1837. godine po drugi put je harala kolera broj žrtvi je bio 180 – a treći put 1837. kada je umrlo 87 doseljenika. 21.januara 1849.godine celokupno stanovništvo pobeglo je u Martonoš od napada Servianuša. Kada su videli da je sve pusto opljačkali su kuće potom zapalili naselje. Tad je izgorela i crkvena arhiva. Stanovništo se vratilo 7.maja 1849.godine. 1828 godine stanovništvo je izgradilo školsku zgradu koja je funkcionisala i kao privremena crkva. 2.juna 1844.godine se završila izgradnja crkve koju je izgradio Lauks Pal arhitekt. Od 1796.godine se vodi matična knjiga rođenih.

Temeljni kamen crkve je postavljen 1842.godine pored koje su posadili Japanskog jablana ( Sophora Japonica) koja i dan danas stoji u dvorištu crkve. Crkva je dobila ime po njegovom čuvaru Sveta Ana. Prva zgrada opštine ( zgrada sela) je predata 1856.godine a druga 10.oktobra 1898.godine. Pijaca funkcioniše od 4.juna 1878.godine. 1892.godine je izbušen prvi bunar u selu. 2.oktobra 1898 godine su predali prvulokomotivu i pruge koja povezuje Žombolju i Zrenjanina. Lokomotiva funkcionisala do 1969.godine, posle su odklonili pruge. 1908 i 1909.godine vlasnik zemljišta je potpisao ugovor sa zemljoradnicima i dao svoju zemlju na otkup na 65 godina. Tako je 2328 jutara zemlje bilo razdeljena između 194 porodica. Između 1884 i 1888 godine su izgradili put koja povezuje Zrenjanin sa Žomboljom. Između 1902 i 1906 godine je izgrađen mlin. 1906.godine je izbio požar i uništio 42 porodične kuće. Tad su građani osnovali dobrovoljno vatrogasno društvo. 1922.godine je osnovan prvi fudbalski klub koja se zvala Sloga i za koju je napravjen fudbalski teren na istočnom kraju sela.

Prvi svetski rat je uzburkao miran razvoj sela. Posle završetka rata meštani Nove Crnje nisu dobili zemlju i zbog ovoga poljoprivrednici su ostali bez posla, živeli su u kritičnom stanju, danas za sutra. Zbog izrazitih klasnih razlika siromašni građani su bili nemoćni i nezadovoljni. Pored svega ovoga socializam i komunalizam su stigli i u naše krajeve. Nakon prvog svetskog rata u Novoj Crnji je osnovan prvi Savez zemljoradnika.1927.godine u okviru opštinskih izbora izabrana su tri radnika bez progresivnog razmišljanja. Uvođenjem diktature i usvajanjem Vidovdanskog ustava, radnički pokret je i kod nas prešao u ilegalnost. Počelo je proganjanje komunista. Vršeni su pretresi i hapšenja. Od 1935.do 1936.godine izgrađena je elektrana u Novoj Crnji. Radila je do oslobođenja (1944), a struja se mogla koristiti do 23 časova. U toku II.Svetskog rata sagrađena je sušara sa magazinima koja je, nakon oslobođenja usavršena.11.aprila 1941.godine Nova Crnja je bila pod Nemačkom diktaturom, a oslobođena je tek 3.oktobra 1944.godine. Posle toga je i ovde formiran Narodnooslobodilački odbor i na inicijativu Mesne organizacije Komunalističke Partije Jugoslavije takođe i društvene organizacije. Za ciljeve revolucije i oslobođenje zemlje Nova Crnja je dala 21 žrtvu. Njihova imanja se nalaze na jednoj svečanoj ploči koja je godinama stajala na zidu bivše zgrade Opštine, a posle je premeštena i istaknuta na groblju . Agrarnom reformom od 1946.godine 222 porodice su ostale bez naknade, 1136 katastarskih jutara zemljišta. 1949.godine osnovana je Seljačka radna zadruga. – Edvard Kardelj-.1954.godine fudbalski klub „Roham“ je premešten na južni deo sela gde im je obezbeđen fudbalski teren sa svlačionicom, koja je i dan danas u funkciji. Prvi industrijski objekat u našoj opštini – fabrika ulja, počela je 1964.godine sa proizvodnjom. Fabrika ulja Banat je u međuvremenu više puta modernizovana. 1966.godine izgrađeni su trotoari.



1962.godine je sagrađena zgrada opštinskog suda, a 1974.godine zgrada skupštine opštine. Krajem 60.ih godina ponovu su bušili bunare i isčistili su već postojeće.1971.godine opština je započela izgradnju vodovodne kanalizacije. Kompletno renoviranje vodovodne kanalizacije završeno je 2014.godine. 1972.godine je izgrađena telefonska centrala i povezane su telefonske linije.1972.godine je izgrađen lovački dom.1973.godine je modernizovana ulična rasveta. 1974.godine je sagrađena lekarska i stomatološka ordinacija kao i apoteka koje i dan danas funkcionišu. 1979.godine su izgradili šećeranu koja na žalost više ne funkcioniše. 1.avgusta 1986.godine je započeto asfaltiranje puteva. Tad je selo dobilo 4200 metra asfaltiranog puta. Izgradnja puta je završena 1991.godina sa ukupnom dužinom od 8600m.

Između 1980 i 2000 godine broj zaposlenih u Novoj Crnji bio je 500. Tadašnje fabrike na našoj teritoriji su bile: Molin, Uljara Banat, šećerana Banaćanka, Iskra, krojačke radnje u Vojvoda Stepi i u Aleksandrovu. Radila je pijaca, imali smo muškog i ženskog frizera, krojača, obućara, kovačnicu i još mnogo toga. Početkom 90-ih godina početkom rata, nakon političkih i privrednih kriza omladina je počela da se odseljava iz sela u inostranstvo. Oni koji su ostali morali su da odsluže vojni rok i da idu na ratište. Nakon globalizacije seoska privreda je bila kritična. Zatvorili su Istru. Zatvorili su i šećeranu krajem 90-ih godina pa posle početkom 2000-ih su je otvorili na 5 godina, privatizovali, prodali pa ponovo zatvorili a svi radnici koji su bili primjeni ostali su bez posla.

Ipak, za Novu Crnju najveću tragediju je značilo bankrotiranje saveza poljoprivrednika „ Birtok“ 2006.godine kad je više od 100 porodica ostalo bez posla i sigurnosti. 90-ih godina civilna udruženja su prestala sa radom zbog teških finansijskih situacija, što se osetilo u selu. Da bi ponovo oživela civilna udruženja bilo je neophodno osnovati udruženje sadašnjih i nekadašnjih Novocrnjana. Udruženje je dobilo ime Klub Novocrnjana. Cilj kluba jeste da oživi selo, da oživi našu kulturu, običaje i sportski život. Kako je prolazilo vreme tako su se osnivala civilna udruženja, krajem 2000-ih godina naše malo selo je imao 10 udruženja. 2007.godine je asfaltirana Jablanska i Magazinska ulica. 2008.godine su ponovo asfaltirane ulice Maršala Tita, Petefi Šandora i ulica Košut Lajoša. 2011 godine je renovirana katolička crkva Sveta Agota: promena krova, malterisanje i farbanje spoljašnjih zidova, renoviranje toranja, promena parketa, malterisanje i krečenje unutrašnjih zidova, sređivanje pomoćnih objekata i još mnogo toga. 2011.godine je renoviran lovački dom, na spratu izgrađene su sobe i sređena je kuhinja.

Literatura:

Maria Silađi - U svetlosti I tami (2013)
Emlékörző ( Spomen sećanja) - Jožef Tanok (1992)
A testvériség közlönye - Omrčen Branko, preveo Jožef Kučera
Đerđ Halas